Stap voor stap naar jouw Heuvelrugtuin
Wil jij aan de slag met een Heuvelrugtuin, maar weet je nog niet aan welke kenmerken een Heuvelrugtuin moet voldoen? We hebben een praktische checklist voor je, waarmee je eenvoudig aan de slag kunt. Er zit geen specifieke volgorde in de lijst. Zo kun je zelf bepalen waar je begint. Uiteindelijk is het wel de bedoeling dat je alle onderdelen van de checklist kunt afvinken. Snel aan de slag dus!
Wat is een Heuvelrugtuin?
Jouw heuvelrugtuin is groen. Hoe groen? Minstens 60% groen! Zo draag je bij aan de versterking van de biodiversiteit van het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug. Veel groen is goed voor je gezondheid en geeft plezier en ontspanning. Ook levert het een positieve bijdrage aan het klimaat en voldoende schoon drink- en grondwater. Misschien heb je al zo’n tuin. En anders kun je snel aan de slag met jouw eigen stukje Heuvelrug in jouw tuin. Iedereen kan namelijk een Heuvelrugtuin maken. Of je groene vingers hebt of juist niet. Veel of weinig ervaring met tuinieren. Een groot en klein budget. Jij kunt meedoen. En daarmee maken we de Heuvelrug nog een stukje groener. Een Heuvelrugtuin bestaat voor ruim 60% uit planten. En de planten in jouw tuin vind je ook écht terug in Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug. Snel aan de slag dus.
Minder stenen, meer groen
Kijk als eerste waar je stenen kunt vervangen door planten. Als je hebt besloten waar bestrating echt nodig is, kies dan voor bestrating waarbij het regenwater de grond in kan sijpelen. Denk daarbij aan open/halfverharding voor paden of leg stenen een stukje uit elkaar. Zorg dat het water kan wegstromen naar de border of het gras (dus geen opstaande randen). Voorbeelden van open/ halfverharding zijn: staptegels, klinkers, gralux of grint. De tegels die je uit je tuin haalt gooi je niet weg, maar kun je hergebruiken (breek ze doormidden) om mooie muurtjes te maken en je kunt er plantjes tussen laten groeien. Als je ervoor kiest om bestrating weg te halen en groen meer de ruimte te geven, voeg dan vruchtbare aarde of compost aan de bodem toe.
Veel groen & inheemse beplanting
Een Heuvelrugtuin bestaat dus voor minstens 60% uit planten en is ingericht met planten die thuishoren op de Utrechtse Heuvelrug. De Utrechtse Heuvelrug is geen gelijksoortig gebied, maar bestaat uit bos (de feitelijke heuvelrug) en de uitlopers. Wij onderscheiden twee type heuvelrugtuinen, een bostuin met zandgrond en een valleituin met kleigrond. Voor de beplanting van jouw heuvelrugtuin is een speciale plantenlijst ontwikkeld (zie jouwheuvelrugtuin.nl) die je kunt gebruiken om de beplanting te kiezen, passend bij de bodemsoort van jouw tuin. Dit heeft veel voordelen, omdat de planten hierdoor minder onderhoud nodig hebben, het beter doen en minder kwetsbaar zijn en het dus ook minder geld kost. Bij de plantenlijst vind je alle informatie over de verzorging en het onderhoud van de planten. Een Heuvelrugtuin bestaat uit een mix van bomen, heesters en vaste planten. Inheemse planten wel te verstaan. Kijk dus ook goed naar de omstandigheden (zon/schaduw/wind/water) in de tuin en neem dat als uitgangspunt als je de planten kiest voor jouw tuin.
Insecten en andere dieren in jouw tuin
Op de Utrechtse Heuvelrug leeft een indrukwekkend aantal diersoorten. Een rijk gevarieerde tuin met bomen struiken, planten en misschien een vijver biedt plaats aan dieren van de heuvelrug om te leven. Het creëren van verschillende leefgebieden (nat- droog, schaduw-zon, hoog-laag) maakt jouw tuin aantrekkelijk. Bloemen met nectar trekken bijen en vlinders aan, bes-dragende planten geven voedsel voor vogels en een minder aangeharkte, bedekte bodem biedt leefomgeving voor wormen en verstopplekjes voor egels. Maak je tuin dus niet winterklaar! Laat bladafval liggen om plantenwortels en dieren te beschermen en uitgebloeide bloemen niet wegknippen omdat de zaadjes anders verloren gaan. Met snoeihout kun je takkenwallen maken; een goede schuil- en broedplaats voor egels en vogels. Plaats daarbij vogelhuisjes, vleermuis- of vlinderkasten of bijen- en insectenhotels in je tuin. Zo voelen dieren zich thuis in jouw tuin.
Water in jouw tuin
Een natuurrijke tuin kan niet zonder water, want water is leven! Dieren zijn ervan afhankelijk voor hun voortbestaan. Door het veranderende klimaat wordt het weer minder stabiel. Droogte en enorme hoosbuien wisselen elkaar af. Als je teveel tegels in de tuin hebt, kan bij heftige buien het regenwater niet weg en kan je last krijgen van wateroverlast. Er moet dan teveel water door het riool en overstromingen zijn het gevolg. Daarbij zijn er langere droge periodes, waardoor de grond uitdroogt en de grondwaterspiegel daalt. Het is dus van belang dat het water de bodem in stroomt. Op de Utrechtse Heuvelrug is het heel belangrijk om droogtes op de zandrug en overstroming in de lager gelegen gebieden te voorkomen. Maatregelen die je kunt nemen zijn:
- Creëer hoogteverschillen
Leid het water naar lager gelegen plekken waar het tijdelijk kan worden opgevangen en kan wegzakken. - Koppel de regenpijp af
Met deze maatregel zorg je dat het water niet in zijn geheel door het riool hoeft, maar juist in de bodem kan worden opgenomen. - Plaats een regenton in jouw tuin
Heb je nog geen regenton in jouw tuin staan. Schaf die dan aan en gebruik het water om de planten water te geven. Is de regenton vol? Laat het overtollige regenwater via een overloop (naar een lager gelegen plek) de tuin in lopen. De overloop gaat open zodra de ton vol is. - Gebruik jouw vijver
Indien je genoeg ruimte hebt, leid je het regenwater van het huis/schuur naar de vijver. - Wadi
In een grotere tuin kun je een wadi aanleggen, een lager gelegen stuk grond dat vol kan met water stroomt als er een overschot is in jouw tuin
Gifvrij tuinieren
In een heuvelrugtuin wordt gifvrij getuinierd. Het gebruik van bestrijdingsmiddelen of kunstmest gaat ten koste van een gezonde bodem; de basis van elke tuin. Zorg in plaats van kunstmest voor organisch materiaal in de bodem. Organische mest kun je kopen of zelf maken door een composthoop aan te leggen. Het voorkomen van mos op je tegels begint bij het slim aanleggen van je tuin; door bestrating aan de zuidkant te leggen. Een gevarieerde, biodiverse tuin is gezond doordat een ziekte meestal beperkt blijft tot die ene plant. Observeer en heb geduld of plagen zich niet vanzelf oplossen. Mocht je hier echt niet op willen wachten, dan kun je diervriendelijk bestrijden, door een leefomgeving te creëren voor natuurlijke bondgenoten; egels, wormen en vogels. In tweede instantie kun je milieuvriendelijke methoden of middelen gebruiken, zoals de producten van Ecostyle. Tot slot zijn er nog milieuvriendelijke huismiddeltjes (zie overzicht op de website). In een kleine tuin kun je bijvoorbeeld met kookvocht de tegels schoonmaken.
Deel jouw tuin!
Heb jij een Heuvelrugtuin? Deel deze dan! Je inspireert anderen om met hun eigen Heuvelrugtuin aan de slag te gaan. Samen zorgen we voor het leefgebied van de planten en diersoorten in het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug. Er zijn ook nog genoeg bewoners (mens/dier en plant) die jouw hulp kunnen gebruiken! Vind je het leuk om een handje te helpen? Dat kan! Meld je aan als ambassadeur of kom naar een van de informatieavonden of cursussen. De data voor deze momenten wordt op een later moment geprikt, nadat de Corona-maatregelen zijn opgeheven.